Okolice Moraska [*]
Morasko (wcześniej Morawsko) - to dawna wieś rozłożona na pagórkach środkowopoznańskiej moreny czołowej, obecnie włączona w granice Poznania jako osiedle na północnym skraju miasta. Jest to najwyżej położona osada na terenie powiatu poznańskiego. Przebiega tędy szlak turystyczny znakowany kolorem żółtym, prowadzący z pętli tramwajowej na Osiedlu Jana III Sobieskiego przez wierzchołek Moraskiej Góry i Morasko do Umultowa. Szlak żółty między Moraskiem a Umultowem prowadzi wiejską drogą wśród pól i łąk, skąd można oglądać rozległe widoki na mocno pofalowany krajobraz. Można stąd podziwiać panoramę miasta i porośnięte sosnowymi lasami stoki oddalonej w prostej linii około 8 km Dziewiczej Góry (143 m n.p.m.), położonej na przeciwległej stronie przełomowej doliny Warty.
Widok z Moraska ku Dziewiczej Górze => patrz panoramka
Poznań z dymiącą elektrociepłownią w Karolinie
W pierwszych latach ubiegłego stulecia, pruska Komisja Kolonizacyjna - przez rozparcelowanie dużego majątku należącego wcześniej do rodziny Korwin Bieńkowskich - stworzyła w Morasku kolonię niemiecką ze zborem ewangelickim, dwiema szkołami - ewangelicką i katolicką (obowiązywała wówczas zasada szkół wyznaniowych), pocztą, remizą strażacką, kuźnią, warsztatem kołodziejskim, murarzem, rzeźnictwem, składem towarów kolonialnych - jak wówczas zwano sklepy z towarami powszechnego użytku - i karczmą. Komisja ta zmieniła też nazwę wsi na Nordheim. Po odzyskaniu niepodległości przywrócono nazwę Morasko.
Poewangelicki kościół parafialny w Morasku. Na lewo od kościoła budynek dawnej szkoły
Morasko z dawnym kościołem katolickim
Znajduje się tu późnobarokowy dwór wzniesiony w 1783 r. przez Ignacego Korwin Bieńkowskiego, parterowy, dziewięcioosiowy z wysokim łamanym dachem mansardowym czterospadowym z wystawkami, zwieńczony trójkątnym frontonem. Obecnie jest to siedziba Zgromadzenia Sióstr Misjonarek. Jest w bardzo dobrym stanie. Przed dworem najgrubszy kasztanowiec powiatu o obwodzie pnia ponad 4 m. Do dworu przylega pałac, zbudowany w 1887 roku w stylu włoskiego renesansu. Pałac wraz z małym parkiem jest w stanie dewastacji. W pobliżu eklektyczny kościół poewangelicki, który po II wojnie światowej stał się katolickim po wchłonięciu przez poligon wojskowy wsi Chojnica, kiedy to zlikwidowano tamtejszą parafię. Znalazła się w nim część wyposażenia z tamtego, będącego dziś w ruinie, chojnickiego kościoła. Dawny pomocniczy kościól katolicki parafii w Chojnicy, zbudowany w Morasku w latach 1930-31 zamknięto, zamieniając go na magazyn.
Cały obszar Moraska to teren pofałdowany, utworzony z przemieszanych geologicznych warstw piasku, glin i żwirów oraz przeniesionych ze Skandynawii głazów narzutowych, z licznymi ciekami i zbiornikami wodnymi. Formy te są pozostałością działalności tu przed około 18000 laty lądolodu bałtyckiego, który napierając z północy, usypał rozciągający się równoleżnikowo, wał morenowy. Wał ten, po stopnieniu lodowca, był rzeźbiony przez wody roztopowe, deszcze i silne wiatry. Powstały dzięki temu widoczne dziś różnych rozmiarów dolinki i obniżenia oraz pagórki i niewielkie grzbiety miedzy dolinkami. Jedna z dolin, wypełniona wodą, stanowi jeziorko (zwane "Zimną Wodą"), z którego wypływa strumień "Różany Potok". Strumień ten przecina obszar Moraska i wpływa do Warty. Najwyższym wypiętrzeniem pasa wzgórz moreny czołowej fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego jest wzniesienie Moraskiej Góry (154 m.n.p.m.).
Moraska Góra od strony Suchego Lasu
Młody las porastający rozczłonkowane zbocza Moraskiej Góry
Na stokach środkowopoznańskiej moreny czołowej, powstałej wskutek naporu lodowca, mamy w tej okolicy do czynienia nie tylko pozostałościami po zlodowaceniu, ale również z unikatowym przykładem różnorodnych form powierzchni, będących efektem działania potężnej energii wyzwolonej w chwili zetknięcia się meteorytu z powierzchnią Ziemi. Charakterystyczne są tu owalnego kształtu wały ziemi wyrzuconej wokół głębokich kraterów wypełnionych wodą. W obrębie rezerwatu znajduje się siedem takich zagłębień. Dlatego w lesie koło Moraska utworzono w 1976 r. rezerwat "Meteoryt Morasko", który ma na celu ochronę miejsca upadku meteorytu żelaznego oraz fragmentu lasu dębowo-grabowego (tzw. grądu) porastającego kulminację najwyższej w okolicy Poznania i centralnej Wielkopolski moreny czołowej.
Jeden z wypełnionych wodą kratetów w rezerwacie "Meteoryt Morasko"
Widok w kierunku Radojewa. W głębi wzniesienia "Puszczy Zielonka"
Jeszcze do niedawna, mimo licznych walorów przyrodniczych i krajobrazowych tego unikalnego miejsca - mało kto wiedział o jego istnieniu i potrafił tutaj trafić. Nieświadomi unikalności tego miejsca ludzie zadeptywali lub rozjeżdżali stanowiska rzadkich roślin i wyrzucali tu śmieci. Przejeżdżające przez teren rezerwatu śmieciarki gubiły po drodze swój "towar" i zaśmiecały okolice drogi dojazdowej do pobliskiego wysypiska odpadów.
Dzięki pomocy wielu instytucji i osób udało się zlikwidować powstałe w rezerwacie szkody, zabezpieczyć go przed ewentualnymi zagrożeniami i przystosować obiekt do zajęć dydaktycznych czy też indywidualnej edukacji przyrodniczej. Aby odwiedzający ten unikalny obiekt mogli jak najwięcej dowiedzieć się o jego cennych i ciekawych elementach, opracowano trzy ścieżki dydaktyczne dotyczące: zbiorowisk leśnych, zbiorników wodnych i geomorfologii. Przy każdym z przystanków dydaktycznych znajdują się tablice, które opisują dokładnie dane miejsce.
[góra] tekst i fotografie: Lech Rugała
| Strona główna | Okolice Radojewa |
Copyright © Lech Rugała
