Rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie warunków i
sposobów organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i
placówki krajoznawstwa i turystyki
z dnia 8 listopada 2001 r.
Na postawie art. 22 ust. 2 pkt 12 ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i
Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz.
943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r.
Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104,
poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320 oraz z 2001
r. Nr 111, poz. 1194) zarządza się, co następuje:
§ 1.1. Przedszkola, szkoły i placówki, zwane dalej "szkołami",
mogą organizować dla wychowanków i uczniów, zwanych dalej
"uczniami", różnorodne formy krajoznawstwa i turystyki.
2. W organizowaniu form działalności, o której mowa w ust. 1,
szkoły mogą współdziałać ze stowarzyszeniami i innymi
podmiotami, których przedmiotem działalności jest
krajoznawstwo i turystyka.
§ 2. Organizowanie przez szkoły krajoznawstwa i turystyki ma
na celu w szczególności:
1) poznawanie kraju, jego środowiska przyrodniczego, tradycji,
zabytków kultury i historii,
2) poznawanie kultury i języka innych państw,
3) poszerzanie wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego,
gospodarczego i kulturalnego,
4) wspomaganie rodziny i szkoły w procesie wychowania,
5) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży zasad ochrony
środowiska naturalnego oraz umiejętności korzystania z zasobów
przyrody,
6) podnoszenie sprawności fizycznej,
7) poprawę stanu zdrowia dzieci i młodzieży pochodzących z
terenów zagrożonych ekologicznie,
8) upowszechnianie form aktywnego wypoczynku,
9) przeciwdziałanie patologii społecznej,
10) poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się w różnych
sytuacjach.
§ 3. Krajoznawstwo i turystyka może być organizowana w ramach
zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych oraz pozaszkolnych.
§ 4. Organizowanie krajoznawstwa i turystyki odbywa się w
następujących formach:
1) wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez
nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu
nauczania, w ramach danego przedmiotu lub przedmiotów
pokrewnych,
2) wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie
wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i
umiejętności specjalistycznych - zwane dalej "wycieczkami",
3) imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki,
konkursy, turnieje,
4) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w
których udział wymaga od uczestników przygotowania
kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym
posługiwania się specjalistycznym sprzętem,
5) imprezy wyjazdowe - związane z realizacją programu
nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły
ekologiczne - zwane dalej "imprezami".
§ 5. Organizację i program wycieczek oraz imprez dostosowuje
się do wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, ich stanu
zdrowia, sprawności fizycznej, stopnia przygotowania i
umiejętności specjalistycznych.
§ 6. 1. Obozy wędrowne, o których mowa w § 4 pkt 4, organizuje
się po trasach przygotowanych przez podmioty działające w
zakresie turystyki kwalifikowanej.
2. Przy ustalaniu bazy noclegowej dla uczestników wycieczek i
imprez uwzględnia się istniejącą bazę szkolnych schronisk
młodzieżowych.
§ 7.1. Szkoły mogą organizować wycieczki i imprezy zagraniczne
w formach, o których mowa w § 4 pkt. 1-4.
2. Zgodę na zorganizowanie wycieczek i imprez, o których mowa
w ust. 1, wyraża dyrektor szkoły po zawiadomieniu organu
prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
3. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, zawiera w
szczególności:
1) nazwę kraju,
2) czas pobytu,
3) program pobytu,
4) imię i nazwisko kierownika oraz opiekunów,
5) listę uczniów biorących udział w wyjeździe wraz z
określeniem ich wieku.
§ 8. Udział uczniów niepełnoletnich w wycieczkach, z wyjątkiem
przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych, i
imprezach wymaga zgody ich przedstawicieli ustawowych.
§ 9.1. Wycieczkę lub imprezę przygotowuje się pod względem
programowym i organizacyjnym, a następnie informuje się
uczestników o podjętych ustaleniach, a w szczególności o:
celu, trasie, harmonogramie i regulaminie.
2. Zapewnienie opieki i bezpieczeństwa przez szkołę uczniom
podczas wycieczek i imprez odbywa się w sposób określony w
przepisach wydanych na podstawie ustawy z dnia 18 stycznia
1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889
i Nr 102, poz. 1115) i ustawy o systemie oświaty.
§ 10.1. Program wycieczki lub imprezy organizowanej przez
szkołę, listę uczestników, imię i nazwisko kierownika oraz
liczbę opiekunów zawiera karta wycieczki lub imprezy, którą
zatwierdza dyrektor szkoły.
2. Wzór karty wycieczki lub imprezy stanowi załącznik do
rozporządzenia.
§ 11.1. Dyrektor szkoły wyznacza kierownika wycieczki lub
imprezy spośród pracowników pedagogicznych szkoły o
kwalifikacjach odpowiednich do realizacji określonych form
krajoznawstwa i turystyki.
2. Kierownikiem wycieczki lub imprezy może być także inna,
wyznaczona przez dyrektora szkoły, osoba pełnoletnia, która:
1) ukończyła kurs kierowników wycieczek szkolnych,
2) jest instruktorem harcerskim,
3) posiada uprawnienia przewodnika turystycznego, przodownika
lub instruktora turystyki kwalifikowanej lub pilota wycieczek.
3. Kierownikiem obozu wędrownego, o którym mowa w § 4 pkt 4,
może być osoba po ukończeniu kursu dla kierowników obozów
wędrownych lub posiadająca uprawnienia wymienione w ust. 2 pkt
3.
4. Kierownikiem imprezy turystyki kwalifikowanej, o której
mowa w § 4 pkt 4, może być osoba posiadająca uprawnienia
wymienione w ust. 2 pkt 3 bądź stopień trenera lub instruktora
odpowiedniej dyscypliny sportu.
§ 12. Kierownik wycieczki lub imprezy w szczególności:
1) opracowuje program i harmonogram wycieczki lub imprezy,
2) opracowuje regulamin i zapoznaje z nim wszystkich
uczestników,
3) zapewnia warunki do pełnej realizacji programu i regulaminu
wycieczki lub imprezy oraz sprawuje nadzór w tym zakresie,
4) zapoznaje uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz
zapewnia warunki do ich przestrzegania,
5) określa zadania opiekuna w zakresie realizacji programu,
zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki lub
imprezy,
6) nadzoruje zaopatrzenie uczestników w sprawny sprzęt i
ekwipunek oraz apteczkę pierwszej pomocy,
7) organizuje transport, wyżywienie i noclegi dla uczestników,
8) dokonuje podziału zadań wśród uczestników,
9) dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na
organizację wycieczki lub imprezy,
10) dokonuje podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego
wycieczki lub imprezy po jej zakończeniu.
§ 13.1. Opiekunem wycieczki lub imprezy może być nauczyciel
albo, po uzyskaniu zgody dyrektora szkoły, inna pełnoletnia
osoba.
2. Opiekun w szczególności:
1) sprawuje opiekę nad powierzonymi mu uczniami,
2) współdziała z kierownikiem w zakresie realizacji programu i
harmonogramu wycieczki lub imprezy,
3) sprawuje nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez
uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa,
4) nadzoruje wykonywanie zadań przydzielonych uczniom,
5) wykonuje inne zadania zlecone przez kierownika.
§ 14. Kierownikiem lub opiekunem uczniów biorących udział w
wycieczce lub imprezie zagranicznej może być osoba znająca
język obcy w stopniu umożliwiającym porozumienie się w kraju
docelowym, jak również w krajach znajdujących się na trasie
planowanej wycieczki lub imprezy.
§ 15. Uczestnicy wycieczek i imprez podlegają ubezpieczeniu od
następstw nieszczęśliwych wypadków, a w przypadku wycieczki
lub imprezy zagranicznej - ubezpieczeniu od następstw
nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.
§ 16. Działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki,
w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia
kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być
finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności:
1) z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub
imprezie,
2) ze środków pochodzących z działalności samorządu
uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na
terenie szkoły,
3) ze środków wypracowanych przez uczniów,
4) ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę
szkoły, a także osoby fizyczne i prawne.
§ 17. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.
Minister Edukacji Narodowej i
Sportu
Krystyna Łybacka
Rozporządzenie to zostało opublikowane w Dz.U.Nr 135 z 2001 r.
poz. 1516
Cytowany wyżej akt prawny stanowi
pewien postęp w staraniach o nadanie przodownikom PTTK
formalnych uprawnień do prowadzenia turystyki i
krajoznawstwa z dziećmi i młodzieżą. Z uwagi na
przystąpienie Polski do Unii Europejskiej czekają nas kolejne
korzystne zmiany i nowelizacje przepisów związanych z
turystyką i rekreacją. Więcej w artykule => "Czekają nas zmiany" oraz "Turystyczne kurioza"
W połowie czerwca 2006 r. Wielkopolska
Korporacja Oddziałów PTTK wystąpiła poprzez Departament
Kultury Fizycznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Wielkopolskiego do Komisji Kultury Fizycznej Sejmu RP z
wnioskami o zmianę niekorzystnych zapisów w przepisach około
turystycznych. Oto niektóre z wniosków (podajemy za: "Znad
Warty", nr 30, str.90):
II Uprawnienia Kadry PTTK
1. Postulujemy o nadanie kadrze przodownickiej PTTK takich
uprawnień, jakie są przywilejem kadry kultury fizycznej
wynikającym z Ustawy o kulturze fizycznej.
2. Dokonanie zmian w Ustawie o usługach turystycznych, by
nie była hamulcem w rozwoju społecznej turystyki.
28 sierpnia 2014 r. minister edukacji narodowej
podpisała rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie
warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola,
szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki, które obowiązuje z
dniem 1 września 2014 r.
Początkowo projekt zmian > http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//501/226232/226239/226240/dokument117096.pdf
zawierał te oto zapisy:
Z mocy ustaw straciły ważność rozporządzenia o przymusie
przewodnickim w górach, w miastach, parkach narodowych i
krajobrazowych, to zamierzano przywrócić je w zmienionej formie.
Poważne wątpliwości budził tu zapis o obligowaniu wycieczek
szkolnych do posiadania przewodnika w parkach narodowych i
terenach "górskich", gdzie faktyczna konfiguracja terenu nie
stwarza szczególnego zagrożenia dla uczestników wycieczek.
Byłoby to o tyle bezsensowne, że w parkach szlaki turystyczne są
na ogół dobrze wyznakowane, działają służby parkowe i
prawdopodobieństwo zabłądzenia czy problemów z wezwaniem pomocy
w razie wypadku jest dużo mniejsze niż na pozostałych terenach,
gdzie szlaki są w bardzo złym stanie lub nie ma ich wcale.
Gdyby do tego doszło, to dajmy na to nauczycielka będąca
przodownikiem turystyki pieszej, by nie wybrała się już ze
swoimi uczniami bez "przewodnika terenowego" nad Jezioro
Góreckie w Wielkopolskim Parku Narodowym czy w inne podobne
miejsca. Byłby to ostatni przysłowiowy "gwóźdź do trumny"
turystyki szkolnej...
Na szczęście przeważył zdrowy rozsądek i zapisy te zostały
usunięte tuż przed podpisaniem nowego rozporządzenia - patrz
pismo datowane 27.08.2014 > http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//501/226232/226270/dokument124894.pdf